Anayasa, devletin temel yapısını, örgütlenişini, işleyiş kurallarını gösteren ve kişilerin haklarını güvence altına alan üstün hukuk kurallarından oluşur. Çağdaş demokratik ülkelerde, anayasalar iktidarın sınırlandığı, özgürlük, eşitlik ve adalet uğruna verilen uzun mücadelelerle kazanılmış hakların, temel değerlerin ve ortak ideallerin somutlaştığı belgelerdir. Bu bakımdan bir ülkenin anayasası sadece devletin kuruluş düzeninin oluşturulduğu temel kurallar metni değil, aynı zamanda insanların temel hak ve hürriyetlerinin güvencesidir.
Bu yönüyle anayasal düzenlemeler, insan hak ve özgürlüklerinin elde edilmesi ya da genişletilmesi için devlet gücünü kullananlara karşı ve bunların yetkilerini sınırlamak amacıyla yapılır. Özgürlükçü demokrasilerin en önemli ilkesi, insanın devlet için değil, devletin insan için var olduğu anlayışıdır. Oysa ülkemizde devlet, insandan bağımsız ve insanın üstünde, bir varlık olarak algılanmakta ve bu devlet anlayışından yana olanlar, anayasayı, devletin kendi ihtiyacı için belirlediği bir belge olarak görmektedirler. Bu anlayışın yansıması olarak “İnsan devlet için vardır” kuralı geçerli olmaktadır. Tarihten gelen bu kutsal devlet anlayışı, ülkemizde, yaygın bir değer yargısı olarak korunmaktadır. Cumhuriyetin kuruluşundan beri, anayasaların devlet erkini kullanan güçler tarafından hazırlanarak topluma dayatılması bu anlayışın ürünüdür.
Çağdaş, demokratik bir anayasa, ülkedeki her bireyin ve her topluluğun, ortak bir devlet çatısı altında, barış içinde ve özgürce yaşamasını güvence altına alır. Bu yönüyle, anayasal metinler ülkedeki belli başlı tüm sosyal grupların ve görüşlerin uzlaşmasıyla kabul edilmiş, bir toplum sözleşmesi görünümündedir. Çağdaş anlamda anayasa, bir toplumu oluşturan sınıf ve katmanlarla, farklı etnik, dinsel ve kültürel toplulukların bir arada yaşamalarını sağlayacak temel ilkeleri, devlet yapısını ve yönetim biçimini belirleyen ve halkın mutabakatıyla hazırlanan, toplumsal bir sözleşmedir.
Dünyada son yıllarda her alanda çok büyük dönüşümler yaşanmaktadır. Bu çerçevede, demokrasi, insan hakları ve özgürlükleri gibi kavramların içerikleri de büyük ölçüde değişmektedir. Toplumların gelişme düzeyleri ile hukuklarının gelişme düzeyleri arasında sıkı bir bağlantı vardır. Toplumların hukuk düzenini kendi gelişme düzeyine getirmeleri doğal sürecin gereğidir.
Ülkemizde bugüne dek yürürlükte olan anayasalarımız askeri müdahaleler sonrasında olağanüstü koşullarda yapılmış, halkın ihtiyaçları ve demokrasinin gerekleri yeterinde dikkate alınmamıştır. Bu anlayışın ürünü olan ve halen yürürlükte olan 1982 anayasası içinde bulunduğumuz sosyo-ekonomik, siyasal, kültürel yapı ve toplumsal gelişme hızı dikkate alındığında yetersiz kalmaktadır. Bu eksiklik bir veri olarak karşımızda durmakta iken, gelişen ve kalkınan Türkiye'nin yeni bir anayasaya olan ihtiyacı gün geçtikçe daha da belirgin bir hâl almaktadır. Ülkemiz, her yurttaşın sevgi ve saygı duyacağı, her yöneticinin kendisini bağlı hissedeceği bir anayasaya sahip olacak bilgi, deneyim ve birikime sahiptir.
2007 seçimlerinin ardından ilk kez toplumsal uzlaşmayla demokratik ve sivil bir anayasa yapılabilmesi için elverişli ortam, mecliste sağlanan temsilde adalet ekseninde sağlanmış gözükmektedir. Son seçimler TBMM’sinde sadece yönetimde istikrarı değil, aynı şekilde temsilde adaleti de sağlamıştır. Bu şekilde yeni bir anayasanın hazırlanması için gerekli çoğulcu ortam sağlanmıştır
Perş. 27 Mart 2008 - 2:55
